فرش به معنای الیافی گستردنی است و آنچه بر زمین گسترده شود. دست آفریده های پر نقش و نگار ایرانی ره آورد زندگی پر تلاش زنان و مردانی است که با شوریدگی نگاره ها و گرمی رنگ دل های پاک ممزوج شده است. این دست آفریده های خواب دار گره خورده که قالی ایران نام دارد.
رفوگری و مرمت قالی
فرش دستباف یا دستبافت ایران را از جنبه های گونان گون میتوان به انواع مختلفی تقسیم نمود. اما یکی از تقسیم بندی های مهم در فرش دستبافت، تقسیم انواع فرش دستبافت از نظر اندازه است. در اهمیّت این امر همین بس که اندازه های مخلف فرش دستبافت تا آن حد در فرهنگ و زبان مردم ایران زمین اهمیت داشته …
برای مشاهده متن کامل به ادامه مطلب بروید…
آموزش مراحل بافت فرش دستبافت ایرانی
مراحل شروع بافت يك فرش دستبافت یا قالی عبارتند از:
1ـ آماده‌سازی مواد اوليه شامل نخ‌چله، نخ پشمي(خامه)، نخ پود.
2ـ آماده‌سازی دستگاه (دار) و ابزار
برای مشاهده متن کامل به ادامه مطلب بروید…
قالی و قالیچه و پادری: قالی ها كاری بيش از گرم‌كردن كف خانه شما انجام می دهند. آنها نشانه‌هايی فرهنگی هستند. با فرش‌ها می توان از غرب به شرق سفر كرد. در اين مطلب با فرش‌ها و قالی هايی از سراسر دنيا آشنا می شويد كه می توانند به خانه شما رنگ، الگو، و سبكی فرهنگی هديه كنند.
انواع طرح های فرش های ملل را در ادامه ببینید…
قالی و قالیچه: فرش یکی از مشخصه های بارز طراحی داخلی خانه ایرانی است؛ حتی حالا که مبل وسیله و جایگاه اصلی برای نشستن در بسیاری از این خانه هاست، فرش با زینت بخشی کف خانه آن را دلپذیرتر کرده است، شاید این علاقه ذاتی ایرانی ها به فرش است که موجب گسترش صنعت فرش ماشینی در کشور شد تا آنها که وسع خرید فرش های دستباف را ندارند، فرش ماشینی را جایگزین آن کنند چرا که خانه ایرانی، بدون فرش تعریف نخواهد شد.
فرش ایرانى از جهات زیادى به انواع مختلف تقسیم مى‌شود. تنوع در اندازه، بافت، طرح و نقش، کیفیت و … موجب تقسیمات متعدد در این زمینه مى‌شود و هر یک از این نوع‌ها، نام خاص خود را دارد. در ادامه به معرفی ۳ نقش از انواع فرش های سنتی ایرانی می پردازیم و پس از آن به شما خواهیم گفت که چگونه از آنها در دکوراسیون داخلی منزل خود استفاده کنید. به شما پیشنهاد می کنیم که به فرش با طرح های سنتی در فضاهای مدرن نیز فکر کنید. نمونه های زیاد موفقی را می توان با چنین ایده ای پیدا کرد. ادامهٔ «کدام فرش ایرانی مناسب دکوراسیون منزل شماست؟»
گروه بافته های داری و زیراندازها یکی از گروه های صنایع دستی را تشکیل می دهد. بافته های داری ، بافته هایی هستند که از دار برای تولید آن ها استفاده می شود. دارها یا عمودی و یا افقی هستند. بعضی از این بافته ها گره دار هستند مانند قالی و گبه و برخی مانند گلیم و زیلو پودباف بوده و بعضی مانند ورنی و شیرکی پیچ پودپیچ هستند. در استان خوزستان بافته های داری به شیوه گره زنی یا پودگذاری بافته می شود و شامل قالی، قالیچه و گلیم است و بافندگان اصلی آن ها زنان ایلی و روستایی هستند که بر روی دار افقی که بر روی زمین قرار می گیرد کار بافتن را انجام می دهند. نقشه ها اکثرا ذهنی و طرح ها هندسی است و رنگ های قرمز، مشکی، سبز، نارنجی، سفید، سرمه ای در بیشتر بافته ها کاربرد دارد.
در ادامه با انواع بافته های داری (فرش دستبافت) آشنا می شویم …
پلاس نوعی گلیم پشمی و درشت بافت است که در بیشتر مناطق روستایی بافته می شود. گلیم یا پلاس که یک فرشینه ای حدودا مشابه با قالی است از صنایع و هنرهای سنتی می باشد.
پلاس موارد استفاده ای چون گلیم دارد و از دیرباز به عنوان زیرانداز مناسب جهت محافظت از رطوبت، سرما و گرمای زمین به کار می رود و به این لحاظ در مفروش نمون کف چادرهای عشایر و نیز در خانه های روستایی مورد استفاده قرار می گیرد. از پلاس برای سجاده ی نماز و سفره پیش پای عروس نیز استفاده می شود.
پلاس بافی معمولا با موی بز و گاهی با پارچه های مستعمل بریده شده انجام می گیرد. پلاس هم مانند گلیم و قالی چلّه کشی می شود. ابتدا دار آن را به وسیله میخ سوراخ می کنند. سپس شت ها را از دو سر، جلو و انتهای کار می گذارند و بعد برای این که تارها به هم نخورد روی چوب کار را با گل می پوشانند. پس از آن الیاف رنگارنگ پشم تابیده را به شکل خطوط افقی از تار عبور می دهند و بعد شانه می زنند. در پلاس زمینه ی کار اغلب از خطوط افقی و رنگارنگ تشکیل می شود.
تفاوت میان گلیم بافی با پلاس بافی (گلیم بافی ترکمن) در این است که در مرحله پودگذاری قسمت پشت کار روبروی فرد بافنده قرار می گیرد و بافنده از پشت گلیم مبادرت به بافت گلیم می کند و قسمت اصلی و در اصطلاح رو کار دیده نمی شود و فرد بافنده مجبور است برای مشاهده قسمت بافته شده در حین کار اگر دار عمودی بوده پشت دار و اگر افقی بود که اکثراً نیز این چنین است با قراردادن آینه ای کوچک می تواند دست بافته خویش را مشاهده کند.
پلاس در بیشتر نقاط ایران بافته می شود و در خراسان شمالی به صورت بافت پیچ انجام می گیرد.
فرش 3 بعدی
بالاخره فرش سه بعدی هم طراحی شد . طراحی فرشی به حالت سه بعدی برای اولین بار توسط یک گروه هنرمند ساخته شد . این گروه که متشکل است از یک شرکت تولید فرش در دانمارک به نام « ادج » و همچنین یک طراح خوش ذوق به نام « برایان فراندسن » ، برای اولین بار در جهان قالی با طرح عکس خود برایان تولید کردند . شرکت « ادج » بخاطر طراحی ایده های متفاوت فرش در دانمارک مشهور است و همکاری این شرکت با این طراح موفقیت خوبی را به ارمغان گذاشت .
این طرح با کمک 250 عدد تخته فرش به واقعیت پیوست و فرشی 3 بعدی را تولید کرد .
در زیر می توانید تصاویر مراحل چگونگی درست کردن فرش بعدی را مشاهده کنید .
فرشهای بافت خراسان جنوبی مشهورترین فرشهای ایران در گذشته بوده که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات بر می گردد و حدود 600 سال پیش در این منطقه بافته می شد.
ایرانیان از صدها سال پیش تاکنون در محصولات ابریشمی، پشم، سنگهای گران قیمت و فرش شهره بوده اند و بازرگانان اروپایی از طریق جاده ابریشم به داد و ستد با آنها پرداخته اند. اقتصاد کشور ما به دلیل اتکا به نفت خام، اقتصادی تک محصولی است و برای رهایی از این تنگنا، عوامل بنیادی جامعه باید برای تنوع بخشیدن به صادرات غیر نفتی و توسعه آن قدمهای موثری بردارند.
از آنجا که نفت سرمایه ای تمام شدنی است، تولیدات صنایع دستی به عنوان فراورده های صادراتی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
صنایع دستی یکی از مساعد ترین زمینه های اشتغال زایی است و در به کارگیری نیروهای خلاق نقشی موثر دارد و باید به عنوان راه حلی برای مشکلات جوانان مورد بررسی قرار گیرد که در این راستا شرایط اقلیمی و محدودیت های منطقه ای سهم عمده ای در ناشناخته ماندن این هنرها در هر منطقه داشته است.
استان خراسان جنوبی با وسعتی بیش از 95 هزار کیلومتر مربع از شمال به خراسان رضوی و از شرق حدود 330 کیلومتر دارای مرز مشترک با کشور افغانستان بوده و از غرب به استان یزد و از جنوب به استانهای سیستان و بلوچستان و کرمان محدود است.
بر پايه آخرین تقسیمات کشوری در سال 1386 استان خراسان جنوبی دارای هفت شهرستان (بیرجند، قاینات، سربیشه، نهبندان، سرایان، درمیان و فردوس) 18 بخش و 21 شهر و 48 دهستان است.
از این میان 250 رشته شناسایی شده و کددار صنایع دستی و هنرهای سنتی در کشور بیش از 40 رشته در استان خراسان جنوبی زمینه فعالیت دارند که قالی و قالیچه بافی از مهمترین آنهاست.
در ادامه، به آمار به استان خراسان، بر اساس مرکز ملی فرش ایران می پردازیم …
گزارش دقیق را از زبان رئوف مفیدی، نماینده انجمن فرش در استان گلستان در ادامه مطلب ببینید …
1– قالیچه های بسیار کوچک به نام های پادری ، پاتختی و پشتی به ابعاد تقریبی 60 * 50 و 80 * 60 و 90 * 60 سانتی متر .
2 – قالیچه های کوچک به نام ذرع و نیم به اندازه های تقریبی 150 * 100 سانتی متر و ابعاد مشابه .
در بازار قالیچه هایی در مقیاس کوچک تر از این اندازه ها را به نام ذرع و چارک می نامند .
3 – قالیچه هایی به نام موصل به اندازه های تقریبی 200 *130 سانتی متر .
4 – قالیچه های متوسط به نام سجاده یا دو ذرعی به اندازه های تقریبی 210 * 150 سانتی متر .
5 – قالیچه های بزرگ و قالی های کوچک در ابعاد تقریبی 150 * 250 و 170 * 280 سانتی متر و یا اندازه های مشابه که در اصطلاح به آنها پرده می گویند .
6 – قالی های کوچک و بزرگ در اندازه های 2 * 3 و 5/2 * 5/3 و 4 * 3 و 5 * 4 و 5/4 * 6 متر و یا اندازه های مشابه بافته می شود .
در قالی های به ابعاد فوق اختلاف بین طول و عرض به طور معمول یک متر در نظر گرفته می شود .
7 – به غیر از ابعاد فوق در مراکز بافندگی ایران بنابر سنت ها و عادت های بافنده ها ، کناره های کوتاه که در اصطلاح به آنها خَرک گفته می شود به اندازه های تقریبی 90 – 80 * 230 – 180 سانتی متر و کناره های معمولی به عرض 70 تا 110 سانتی متر و طول 280 تا 1600 سانتی متر نیز بافته می شوند .
کَلِگی و یا سرانداز کناره ی عریضی است به ابعاد تقریبی 120 تا 180 سانتی متر عرض و 250 تا 500 سانتی متر طول که معمولا راهروهای فراخ را با آن می پوشانند و یا در بالا و پایین فرش اصلی سالن پهن می شوند .
علاوه بر مقیاس های یاد شده در بسیاری از مناطق بافندگی ایران از جمله کرمان ، تبریز ، بیرجند ، شیراز ، بختیاری ، نایین و غیره فرش های مربع به اندازه های 1 * 1 و 5/1 * 5/1 و 2 * 2 و 5/3 * 5/3 متر بافته می شوند . در اصفهان ، تبریز و قم فرشینه های گرد و بیضی شکل در مقیاس های نه چندان بزرگ و به تعداد نه چندان انبوه تولید می شوند .
منبع : افسانه جاویدان فرش ایران
هر بخش از بازار سنتی تبریز با توجه به کسب و کاری که در آن جریان دارد، به شکل خاصی ساخته شده است و باعث شده تا «راسته بازار»، «سرا»، «تیمچه»، «دالان» و «گذر» به وجود بیایند تا هم کسبه و هم مردم به راحتی و با اطمینان به فعالیت و کسب و کار و خرید و فروش اقدام نمایند.
یکی از ویژگی های بازارهای تاریخی، از جمله بازار تبریز، دسترسی آسان به چیزهایی است که مورد نیاز هستند. به همین دلیل بیشتر بخشهای بازار با اسامی خاصی مثل بازار سماور سازان یا بازار کفاشان مشهور شده اند.
برخی دیگر از بخشهای بازار هم با وجود نامی که به لحاظ کاربری در نگاه اول نامشخص می نماید، به کمک کسبه از تحول و تغییر در امان مانده اند و همچنان با همان نام تاریخی خود شناخته می شوند. مثل سرای امیر که بخش مستقل فروش طلا و جواهرات است یا تیمچه مظفریه که با قالی های دستبافتش شناخته می شود.
تیمچه مظفریه بی شک زیباترین بخش بازار تاریخی تبریز است، تیمچه ای با سقفی بلند، پنجره های کوچک و بزرگ سفید و رنگی در حاشیه ها و وسط سقف و ردیف های منظم حجره هایی که تو را تا سال ۱۳۰۵قمری، تا روزی که حاج شیخ جعفر قزوینی این تیمچه را افتتاح کرد.
تیمچه مظفریه، بخش ویژه خرید، فروش و خدمات طرح و مرمت انواع قالی و تابلو فرش هایی است که گل هایش با سرانگشتان هنرمند قالی بافان تبریز به آب قالی داده شده است؛ و نتیجه اش شده دسته گلهای رنگارنگی در بازار تبریز .
در ادامه مطلب، نگاهی گذرا به این بازار سنتی بی نظیر بیندازید ….
با صدای صلوات و بوی اسپند دار قالی برپا می شود و هنرمند چیره دست سنقری با گفتن ذکر بسم اله دست های خود را بکار می گیرد تا هنر نهفته در وجودش را در تار و پود قالی جای دهد.
گره بر گره می زند و رج به رج می بافد تا اینکه هنرش با رنج ها و خستگی هایش به مرور بر دار قالی نقش می بندد و قالی می شود.
برای درک دنیای به دور از دغدغه های زندگی شهری و دنیای زیبای بافندگان فرش، باید بافنده باشی و پای دار قالی بنشینی و با عشق گره های قالی را یکی پس از دیگری ببافی و به امید رسیدن به آخرین گره روزها را به شب برسانی و شب ها را به روز …
فرش برای ایرانیان معنا و مفهوم خاص خود را دارد و از گذشته های دور به عنوان کالای اصلی زندگی آنها مورد توجه ویژه بوده است و کمتر خانه ای در ایران زمین را می توان یافت که با فرش ایرانی مزین نشده باشد، چرا که نبود فرش در یک خانه آرامش و راحتی را از آن خانه می گیرد.
فرش سنقر به عنوان یکی از نمادهای فرش ایرانی توسط مردمان سخت کوش دیار زاگرس بافته می شود و بخاطر محکم بودنش به فرش آهنی معروف شده است
قدرت اله احمدی از فعالین عرصه تولید قالی، در مورد فرش سنقر گفت: این فرش پود زنی خاص خود را دارد و از این حیث نیز در نوع خود کم نظیر است.
وی با بیان اینکه در بافت این فرش تنها 7 تا 8 رنگ مورد استفاده قرار می گیرد، اذعان داشت: این در حالیست که دوام رنگ های فرش کردی آن را از سایر فرش ها متمایز می کند
وی افزود: دوام زیاد، محکم بودن و مواد اولیه مرغوب سبب مشهور شدن این فرش شده است
احمدی با اشاره به اینکه در بافت فرش کردی بیشتر از طرح های سنتی و عشایری استفاده می شود، تاکید کرد: این فرش ها معمولا ذهنی بافت هستند و در بافت آنها کمتر از نقشه های کلاسیک استفاده می شود
این تولید کننده فرش کردی در ادامه نقش بازوبندی را یکی از قدیمی ترین نقش های فرش کردی دانست و گفت: در این نقش یک شب پره در میان لوزی های بازوبند نقش بسته است
احمدی نقش حسین آباد را یکی دیگر از نقش های اصیل فرش کردی قلمداد کرد و ابراز داشت: در حاشیه این فرش تمام جهیزیه عروس های آن زمان نقش بسته است
وی تاکید کرد: این حاشیه زیبا موجب تمایز فرش حسین آباد نسبت به سایر فرش های کردی گردیده است
احمدی در ادامه نقش های کله گاوی، گل سرخی، پنجه غازی شاپرک، سروی، عبداللهی، ماهی درهم، گل و بلبل، لنگر کشتی، ترنج، سماوری، دوگل اکبرآباد، سیخ کباب، تک گل خیاران و … را از دیگر نقش های فرش کردی عنوان کرد.
منبع:persiancarpetassociation.com
سرانداز نامی است که بر روی نوعی گلیم لری گذارده اند . این نوع گلیم با نام محلی رندی در مناطق روستائی و عشایری استان (شهرستان های اردل، لردگان و بعضی نقاط فارسان) بافته می شود. بافت سرانداز به شیوه ای کاملاً منحصربفرد می باشد و حلقه واسطی بین گلیم و قالی می باشد. این نوع گلیم در برخی از استانهای کشور با نام های مختلف نیز بافته می شود به عنوان مثال در استان آذربایجان با نام ورش، در استان کرمان با نام شیریکی پیچ و در استان فارس با نام گلیم سوزنی مرسوم است.
کارشناسان صنایع دستی استان در سال 1364 با بررسی انجام شده بر دستبافت های روستائی و عشایری استان متوجه نوعی خورجین متعلق به طایفه اولاد حاج علی شدند . این خورجین از سه تکنیک بافت شامل قالی بافی، گلیم بافی و رندی بافی تشکیل شده بود و از آن به بعد رندی بافی بر روی زیراندازی به نام سرانداز شکل گرفت .
طرح ها و نقش های سرانداز (رندباف) اغلب به طور ذهنی که از نسل های گذشته سینه به سینه نقل شده است، این طرح ها اغلب نشأت گرفته از فرهنگ و آداب و سنن می باشد که از طبیعت اطراف الهام گرفته شده است (طرحهایی همچون گل برفی، چهارتکه، گل خورجین، چله چنگ، چنگ و طرحهای شکسته هندسی که معروفترین طرح سراندازباف در این منطقه طرح های قیصری می باشد.
یکی از نکات قابل توجه در این تولید این است که گلیم را به صورت پشت می بافند، یعنی بافنده از پشت طرح موردنظر شروع به بافت می کند و تا پایان بافت قسمت روی کار خود را نمی تواند ببیند و این از ویژگی های منحصربفرد این نوع بافت است که در کمتر جایی نظیر این بافت دیده می شود و از امتیازات آن به شمار می رود. هم اکنون بافندگان مناطق روستایی و عشایری شهرستان اردل قادرند طرح های قالی را بر روی سرانداز ببافند که نشان از ذوق و استعداد ذاتی مردم این منطقه دارد.
منبع:chb-farhangi.blogfa.com