چرم ماده ای است که از دباغی پوست خام حیوانات، عمدتاً گاو تولید میشود. چرم ماده ای مهم با استفاده های مختلف میباشد. استفاده اصلی آن در صنعت کفاشی است. چرم به همراه چوب پایه بیشتر فن آوری های باستانی را تشکیل میدادند.
صنعت چرم سازی و صنعت خز ساز (furindustry) صنایع جدا ازهمی هستند که بواسطه اهمیت مواد خامشان از یکدیگر جدا شده ا ند. در صنایع چرم سازی ماده خام محصول جانبی صنعت گوشت میباشد که گوشت داراری ارزش بیشتری از پوست است. در صنعت تولید خزهای حیوانی پوست دارای ارزش بیشتری بوده و از این رو گوشت محصول جانبی میباشد. در پوست آرائی یا پرکردن پوست حیوانات با کاه و ( Taxidermy) نیز از پوست حیوانات استفاده می شود، اما عموماً سر و قسمتهائی از پشت جهت این منظور استفاده میشوند. البته چرم دارای استفاده های دیگری نیز میباشد.
تعریف و کاربرد چرم
تولید چرم :
چندین فرایند وجود دارد که با اعمال آنها، پوست حیوانات به ماده ای انعطاف پذیر و مستحکم که معمولاً چرم نامیده میشود تبدیل میگردد. چرم دباغی شده توسط کروم(Chrome-tanned leather) ، در سال ۱۸۵۸ اختراع شده، با استفاده از سولفات کروم و دیگر نمکهای کروم دباغی میشود. چرم بدست آمده از این روش نه تنها نرمتر و انعطاف پذیرتر از چرم دباغی شده به روش گیاهی (Vegetable-tanned leather) میباشد
بلکه رنگ و شکل خود را نیزدر آب شدیداً حفظ میکنند. نوع کروم استفاده شده در فرآیند را نباید با هگزاولنت کروم (که سرطان زا است) اما هیچ قابلیت دباغی ندارد اشتباه گرفت. هگزا ولنت کروم را در چرمهای کرومی به ندرت میتوان یافت اما در صورتیکه چرم اشتباهاً و به طور غلط تکمیل شود برای مثال سفیدگری شود وجود این ماده گیج کننده و حیرت آور میشود.
چرم های دباغی شده گیاهی با استفاده از تانین دباغی میشوند و عوامل و اجزائ دیگر گیاه، پوست درخت و منابع مشابه نیز وجود دارند. این نوع چرم نرم و رنگ آن قهوه ای میباشد، که شید رنگی آن به ترکیب رنگ پوست و مواد شیمیائی استفاده شده بستگی دارد. چرم دباغی شده گیاهی در آب پایدار نمیباشد؛ رنگ خود را از دست میدهد و اگر در رطوبت باقیمانده و سپس خشک شود جمع شده، نرمی خود را از دست داده و سخت تر میگردد. در آب گرم، شدیداً جمع شده و حالت لاستیکی به خود گرفته، سخت شده و تدریجاً میشکند.
چرمی که در آب جوشیده شده قرار میگیرد (Boiled leather) مثالی از چرمی که بدلیل فرو بردن در آب گرم یا مواد مشابه سخت شده است می باشد. شواهد تاریخی نشان میدهند که این نوع چرم بواسطه وزن سبک و سختی در زره و همچنین در صحافی کتابها استفاده میشده است.
چرمهای آلدئیدی با استفاده از گلوترالدئید(glutaraldehyde) یا اجزائ اکسازولیدین (oxazolidine compounds) دباغی میشوند. این نوع چرم معمولاً بعنوان چرم سفید و کروم کمرنگ توسط دباغی ها تولید میشود. این
دسته مهمترین گروه چرمهائی هستند که در آنها از کروم استفاده نمیشوند و اغلب در کفش های بچه گانه و روکش صندلی اتومبیلهائی که ترجیح میدهند از چرمهای غیر کرومی استفاده کنند، دیده میشود.
دباغی فرمالدئیدی که نوع دیگری از دباغی آلدئیدی است بواسطه خطرناک بودن برای کارگران و حساسیت خیلی از مردم به فرمالدئید کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
چرمهای دباغی شده با مواد گرفته شده از مغز حیوانات ( Brain tanned leather) که در این دسته قرار میگیرند استثنائاً جاذب آب می باشند. آنها توسط فرایند سخت و پر زحمتی که از معلق شدن در چربیهائی که از مغز حیوانات گرفته میشود تولید شده اند. آنها بدلیل نرمی استثنائی و قابلیت شستشو معروف شده اند.
چرم چامویز (Chamois leather)- چرم بسیار نازکی که از پوست گوسفند و بز و گوزن تولید میشود- نیز در دسته دباغیهای آلدئیدی قرار گرفته و شبیه گروه قبل، تولید چرم با جذب رطوبت زیاد میکند. این نوع چرم با استفاده از روغن (بطور سنتی نوعی روغن ماهی)که به آسانی جهت تولید آلدئیدهای مورد مصرف در دباغی اکسید میشود، تولیدمیشوند.
پوست خام از قرار دادن پوست تازه در آهک و سپس کشیدن آن در هنگام خشک کردن بدست میآید. این ماده شبیه ماده دباغی شده با زاج، از لحاظ تکنیکی چرم نیستند اما معمولاً با انواع دیگر در یک دسته قرار میگیرند. پوست خام(Rawhide) خشک تر، و شکننده تر از انواع دیگر چرم است، و استفادههائی از قبیل روکش طبل که در آنجا احتیاجی به انعطافپذیر بودن زیاد ندارد دارد، دارند؛ همچنین در تولید نخهای یراق دوزی و بخیه و یا تغذیه سگ(Dog chews) کاربرد دارند.
[…] تعریف و کاربرد چرم […]